Herkesin viteslerle alakalı merak ettiği bazı bilgiler vardır. Özellikle insanlar neden düz vites araç kullanırlar. Otomatik araçlar bu kadar rahatken, tercih neden manuel’e de kaymaktadır. Vites kolunu oynattığınızda şanzıman içinde neler oluyor? mutlaka merak ediyorsunuzdur. Bazen de araç kullanırken debriyaja tam basmadığınızda, veya vitesi kaçırdığınızda vitesten ‘’cartlama’’ sesi geldiğini duyarsınız, bu ses neden kaynaklanmaktadır ? Bazen de bazı sorulara cevap aramak istersiniz. Örneğin araçla çok hızlı giderken vitesi birden birinci vitese atsam ne olur? işte bu soruların cevabını birazdan alacaksınız. Aracı yüksek vites den en düşük vitese attığınızda, şanzıman dağılabilir ve araç takla atabilir. Önce kısaca otomatik şanzıman nedir? dilerseniz buna bakalım.
Araç Takip Sistemi İle Şanzımanı Kontrol Edebilirsiniz.
Otomatik şanzıman tork konvektörü, debriyaj, hidrolik sistemi, sübap ve solenoid gibi parçaları içinde barındıran alüminyum kaplı bir kutudur diyebiliriz. Otomatik Şanzıman en uygun ve gerekli hız devirleri hesaba katılarak ayarlanmıştır. İnsandan çok daha fazla hassa ayar yapan otomatik şanzıman, gerçekten çok rahattır. Daha önce bilinen bir gerçek vardı, fakat günümüzde teknolojinin gelişmesiyle bu gerçekler biraz değerini kaybetti. Performans açısından manuel vitesler otomatik viteslerin önündeydi, fakat her geçen gün geliştirilen otomatik araçların performansları yükseltilmektedir.
Manuel şanzımanlar motorda bulunan gücü tekerlere iletmek için debriyaja ihtiyaç duyulur, otomatik viteste böyle bir durum söz konusu değildir. Otomatik şanzıman çok pahalı ve sürekli bakım gerektirir. Genellikle şanzımanlara uygulanan bakım 30 ila 40 bin km arasında şanzıman yağı ve filtresinin değişmesidir. Çok bayır çıkıldığında ve bayır aşağı gidildiğinde şanzıman daha çabuk yıpranacaktır. Şanzımanı kısaca şöyle tarif edelim. Örnek verecek olursak bir motor 5000 devire ulaşıyor olsun, şanzımanın buradaki görevi araç yavaşladıkça ve hızlandıkça, motor tekerlerindeki dişli oranını ayarlamaktır. Vitesin amacı motoru tehlikeli kullanımdan uzak tutmak ve en verimli devir aralığında kullanmaktır. Şanzımanın amacı, motorun en verimli devir aralığında çalışmasını sağlamaktır.
Özellikle verimli kullanmak, aracı doğru kullanan şöförle de alakalıdır. Özellikle şirketlerin dışarıda birçok aracı bulunmaktadır. Bu araçları araç takip sistemleri ile takip edebilirler. Araçlara takılan sensörler vasıtası ile aracın devirli kullanılıp kullanılmadığını görebilirsiniz. Araç takip sisteminde hangi aracın şanzımanında daha önce sorun olmuş ve hangi şöför kullanmış, bunları da önceden eklemek suretiyle görebilirsiniz. Ayrıca araç takip ve filo yönetim sistemlerinin, her sektöre uygun özel çözümleri de vardır. Araç şanzımanı dağıldığında gerçekten çok büyük masraflar çıkar, bu sebeple şanzımanın dikkatli kullanılması şarttır. Vitesten gelen cartlama sesi dişlilerden değil dogteeth den gelmektedir. Şanzıman dişlilerinden biri kırıldığında, araç şanzımanını komle indirip tamir etmek gerekir, buda yüksek bir maliyet oluşturur. Şanzıman çok pahalı bir parçadır. Bazen yokuş aşağı giderken vites boşa alındığında aracın yakıt yakmayacağı söylenir. Bu durum kesinlikle yanlıştır, araç yokuş aşağı boşa alındığında daha çok yakıt yakar.